کاشان آنلاین : سال جدید در حالی از راه رسید که قدیمی ترین خانه تاریخی در کاشان از عهد زندیه با تخریب حدود ۷۵ درصدی هنوز تکلیفی نامشخص دارد. نه به قطعیت می توان گفت در اختیار دولت است و نه بخش خصوصی. نه میراث و نه اداره راه و شهرسازی-به ظاهر مالک فعلی این خانه تاریخی- هیچ یک کلامی تاکنون درباره تعیین وضعیتِ قطعی این خانه نگفته اند تا این گونه به نظر آید که ( به امان خدا ) سیاستی است که درباره این اثر ارزشمند در نظر گرفته شده !!
باران‌های بهاری ۱۴۰۰ در راه اند و اندک باقیمانده از خشت های خانه تاریخی عبدالرزاق خان کاشی-حاکم وقت شهر در اواخر زندیه و احیاگر کاشان پس از زلزله مهیب ۱۱۹۲ قمری- زیر شلاق رگبارهای بهاری کاشان ساییده خواهد شد اما این سؤال مطرح است که وقتی مسؤلان میراثی و دیگر زعمای اجرایی کلان شهر از (اهمیت مواریث تاریخی) می گویند به طور دقیق از چه حرف می زنند ؟!!
آیا فی المثل از دید اداره‌ی میراث فرهنگی کاشان مواریث تنها در مواردی مثل (ثبت ملی گوشت لوبیای سرکه شیره) چون فرسایش پذیر و واجد پرسشگری نیستند، خلاصه می‌شوند ؟!
خانه عبدالرزاق و حکایت برخورد یک اداره میراثی با مواریث شهر
چرا اداره میراث فرهنگی کاشان دوست ندارد رسانه ای از وضعیت خانه ارزشمند و قجریِ (حکیم باشی) با آن نقاشی های اصیلِ دل‌فریبش و میزان تخریب این خانه گزارشی تهیه کند؟ آیا اگر تملک این خانه در قلب بافت تاریخی کاشان با میراث فرهنگی است، رسانه ها و کنشگران میراث دوست، نباید بپرسند مقاوم سازی این خانه-اگر البته انجام شده- تا چه حدی بوده و در چه حال و روزی قرار است به بخش خصوصی واگذار شود؟
ما از اداره میراث فرهنگی شهرمان که ۲۷ اردیبهشت ۹۹ خبر ثبت ملی خانه تاریخی عبدالرزاق خان کاشی را اعلام کرد، توقع داریم درباره میزان فرسایش تاکنونِ این خانه و اقداماتی که قبل‌تر برای حفظ این اثر تاریخیِ ملی صورت داده توضیح بدهد، غافل از این که در ماجرای ساخت و ساز کنار خانه بروجردی، وقتی خبطی از سهل انگاری و غیرکارشناسی بودن محاسبات شان عیان می شود، پشت نهاد شهرداری پنهان می شوند تا غائله ای که بر پایه مجوز اولیه خودشان صادر شده با خیر و خوشی فیصله یابد!!
از لجبازی رسانه ای تا رسانه‌ی لجباز !
در کنار این تراژدی، سکوت یک جریان رسانه ای تک نفره که با لجبازی چند سالی است همه‌ی هم و غم خود را بر معرفی نهاد شهرداری به عنوان عنصر مخرب میراث تاریخی کاشان گذاشته، در قبال نابودی روزاروزِ خانه‌ی عبدالرزاق خانِ کاشی جالب است !
همان گونه که احیای خارج از وظیفه‌ی دهها گذر تاریخی و آب انبار در کاشان توسط شهرداری طی سالیان اخیر از دید این جریان به شکل عامدانه پنهان است، نابودی خانه عبدالرزاق نیز اهمیتی ندارد چرا که پای دو اداره غیر از شهرداری درگیر تعیین تکلیف و احیای این خانه است!
عجیب این که این جریانِ مدعی میراث دوستی شبانه روز در خیابان علویِ کاشان مشغول جستجوی مکاتبات حتا سلام و علیکیِ !! ادارات به قصد و نیت کشف یک تخلف میراثی از سوی شهرداری است، اما گویا چون محدوده گذرِ آب انبارخان بیرون از مرزهای! کاشان واقع شده، وضعیت خانه تاریخی عبدالرزاق نیز باید از نهضت کنشگری این جریان بیرون بماند !
در حسرت (آراسته)گی به وفای به عهد !
هفته نخست آذر ۹۹ بود که کاشان آنلاین در مطلبی به لزوم تعیین تکلیف و نجات بخشی خانه تاریخی عبدالرزاق پرداخت. به دنبال برخی بازتاب‌های آن، مجتبا آراسته – رییس اداره راه و شهرسازی کاشان –۸ آذر ۹۹ در تماسی با ما، از اشتیاق و علاقه شدید خود به بازدید از این خانه و بررسی وضعیت آن در معیت نویسنده مطلب گفت. علاقه ای که اما تا این لحظه فقط و فقط در لفظ و سخن باقی مانده است !
سؤال این جاست اداره ای که گفته می شود تملک این خانه را یدک می کشد، چرا در داستان بادگیر خانه بروجردی با نامه نگاری رسمی از مسؤلین شهر می خواهد تا موضوع آن را در مقیاس ملی ببینند اما حکایت خانه عبدالرزاق برایش از جنس دیگری است ؟!
اگر این خانه از سوی این اداره واگذار شده، چرا صریح گفته نمی شود که مالک حقیقی جدید سعی و تلاشی وافر برای احیای آن دارد؟
چرا راه و شهرسازی طی سالیان اخیر هیچ اقدامی- حتا در حد خارج کردن یک فرغون خاک از این خانه- نه در راستای احیا، بلکه برای استحکام بخشی جزیی بنا و جلوگیری از نابودی تدریجی آن به خرج نداد؟
اگر هنوز این اثر ملی واگذار نشده، چرا رییس اداره راه و شهرسازی کاشان از وجود این اثر ارزشمند-قدیمی ترین خانه مسکونی در کاشان و مسکنِ حاکم و احیاگر کاشان پس از زلزله ۲۵۰سال پیش این شهر-چنان بی اطلاع است که از یک رسانه می خواهد او را برای بازدید از این خانه راهنمایی کند؟!!
خانه عبدالرزاق و دهن کجی به دستور آخوندی ..
نوروز ۹۴ و در خلال سفر غیررسمی عباس آخوندی- وزیر پیشین راه و شهرسازی به کاشان- او از این خانه مخروبه اما ارزشمند بازدید و همان جا نیز با واگذاری اش به شهرداری کاشان موافقت کرد اما روایت است که بعدها در روند بروکراتیک اداری و علی رغم دستور مقام وزارت و معاونین وی، شرط مزایده برای واگذاری بنا به شهرداری مطرح گردید که گویا متأسفانه با مزایده ای چراغ خاموش این فرصت از دست مدیریت شهری خارج شد.
این در حالی است که شهرداری کاشان در دوره جدید، عزمی جدی و عملی در احیاء و بازآفرینی بافت های تاریخی شهر از خود نشان داده و گمان می رود اگر روند انتقال خانه تاریخی عبدالرزاق خان کاشی به شهرداری کاشان برابر دستور آخوندی در نوروز ۹۴ انجام می شد،در کنار مشارکت بخش خصوصی شاید تاکنون می توانستیم شاهد به اتمام رسیدن روند احیای این خانه باشیم.
باران جان؛ کمی با او مهربان باش !
بهار ۱۴۰۰ در حالی از راه رسید که برای بازسازی احیای قدیمی ترین خانه تاریخی در کاشان، تاکنون هیچ اقدامی نشده. خانه ای که متأسفانه در حال حاضر بخش زیادی از عناصر مسکونی شامل شاه‌نشین و اتاق های گوشواره آن، بخش زیادی از طبقه تحتانی خانه و شارُم به دلیل بی توجهی ارگانها و نهادهای مسؤل رو به نابودی رفته است.خانه ای که علاوه بر این، در و پنجره ها و آلات و ادوات چوبی قدیمی اش نیز از گزند سرقت ها در امان نمانده – بر آن حادث شده و باید برایش دست به دعا برداریم تا رگبارهای بهاری ۱۴۰۰، فرسایش زیادی بر تن زخمی اش ایجاد نکنند !
حکایت خانه تاریخی منسوب به «عبدالرزاق خانِ کاشی» در دل بافت تاریخی کاشان به ۲۵۰ سال پیش بر می گردد. به ۱۱۹۲ قمری- یک سال پیش از اعلام سلطنت آقامحمدخان- که کاشان را عفریته‌ی آن زلزله‌ی دهشتناک زیر و رو کرد. روایت است که پس از فرونشست خشم زمین، عبدالرزاق خان-حاکم خوش طینت و نیک سرشت کاشان- به حکم کریم خان، معماران و بنایانی را از دیگر بلاد به شهر فراخواند تا همه چیز را از نو بنا کنند.
او پس از تجدید بنای شهر، خانه خود را در چند صدمتری منار زین‌الدین و در دلِ کاشانِ آن روزگارساخت و دستور داد علاوه بر حمام‌خان در بازار، در حوالی خانه‌اش، آب انباری برای رفع نیاز آب شرب اهالی محله در تابستان بنا کنند که به «آب انبارخان » مشهور شد.
نشریه آرمان کاشان / ۱۱شهریور ۹۱ / شماره ۷۴۳
