کاشان آنلاین : (دکتر غلامرضا آزاد ارمکی) از دیار چهل حصاران که احساس دین به میهن و تعالی آن از دغدغه های او در سالیان تحصیل و تدریس در امریکا و ایران بوده است، تلاشی خستگی ناپذیر در این عرصه داشته است که چه زمانی که در هاروارد مشق علم می نمود و چه در دوران تدریس در داخل و خارج کشور بروز و ظهور یافت. شمه ای از آثار و اندیشه های وی را در این نوشتار مرور می نماییم.
غلامرضا آزاد (ارمكی)، متولد ۱۳۳۱،ارمک کاشان
پیشینه ی تحصیلی
ليسانس بيمه از مدرسه عالي بيمه (سابق)
ليسانس مهندسي راه و ساختمان از ديترويت، ميشيگان
فوق ليسانس اقتصاد از دانشگاه امريكن، واشينگتن
دكتراي اقتصاد از دانشگاه هاوارد، واشينگتن
پیشینه ی تدریس
تدريس در دانشكده اقتصاد دانشگاه تهران، دانشگاه الزهرا(س)، دانشگاه امام صادق(ع)، و دانشگاه آزاد اسلامي (واحد جنوب)
کتاب شناسی
۱٫ نفتا، الگويي براي توسعه، گردآوري ريچارد بلوز و جاناتان لمكو، ترجمه دكتر غلامرضا آزاد ـ محمود محمديان، انتشارات حرف اول، ۱۳۷۳٫
۲٫ ثبات اقتصادي و مسئله بدهي در كشورهاي در حال توسعه، ريچارد كوپر، ترجمه دكتر غلامرضا آزاد، ناشر: مؤلف،۱۳۷۳٫
۳٫ الگويي پويا براي يك اقتصاد باز، تأليف دكتر غلامرضا آزاد، حرف اول، ۱۳۷۳٫
۴٫ چين در اقتصاد جهاني، نيكلاس لاردي، ترجمة دكتر غلامرضا آزاد ـ نقي نوري، انتشارات كوير، ۱۳۷۴٫
۵٫ اقتصاد آزاد، ابزاري براي سياست‌گذاران اقتصادي در كشورهاي در حال توسعه، ويراستة روديگر دورنبوش، اف. لزلي و سي. اچ. هلمرز، ترجمة دكتر غلامرضا آزاد-اصغر شاهمرادی، انتشارات كوير، ۱۳۷۳٫
۶٫ الگوهاي نظري در اقتصاد توسعه، ويراستة راجاني كانت، ترجمة دكتر غلامرضا آزاد (ارمكي)، نشر ديدار، ۱۳۷۴٫
۷٫ درآمدي بر رشد اقتصادي در جهان سوم، للويد رينولدز، برگردانِ دكتر غلامرضا آزاد، نشر ميترا، ۱۳۷۴٫
۸٫ تعديل اقتصادي، بحران بدهي و فقر در كشورهاي در حال توسعه، ديويد وودوارد، ترجمة دكتر غلامرضا آزاد ـ محمود محمديان، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌هاي بازرگاني، ۱۳۷۵ .
۹٫ از اقتصاد كلاسيك تا اقتصاد توسعه، جرالد م.ماير، ترجمة دكتر غلامرضا آزاد (ارمكي)، نشر ميترا ۱۳۷۵٫
۱۰٫ نظريه‌هاي اقتصاد توسعه، تحليلي از الگوهاي رقيب، ترجمة دكتر غلامرضا آزاد (ارمكي)، نشر ني، ۱۳۷۶٫
۱۱٫ بررسي جنبه‌هاي روش‌شناختي اقتصاد كينز، به سرپرسي هاشم پسران و توني لاوسون، ترجمة دكتر غلامرضا آزاد (ارمكي)، نشر ديدار، ۱۳۷۶٫
۱۲٫ نقش آموزش زنان در توسعۀ اقتصادي، اليزابت م.كينگ ـ م. آن هيل، ترجمة دكتر غلامرضا آزاد (ارمكي)، انتشارات روشنگران و مطالعات زنان، ۱۳۷۶٫
۱۳٫ اقتصاد كشاورزی و فرايند توسعة اقتصادي، ويراستة كرال ايشر ـ جان استاز، ترجمة دكتر غلامرضا آزاد (ارمكي) و دكتر احمد يزدان‌پناه، شركت چاپ و نشر بازرگاني (وابسته به مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگاني)، ۱۳۷۳٫
۱۴٫ مباحث اساسي اقتصاد توسعه، جرالد ام. مير، ۲ جلد، ترجمة دكتر غلامرضا آزاد (ارمكي)، نشر ني، ۱۳۷۸٫
۱۵٫ نقش دولت در جهان در حال تحول، بانك جهاني (مجموعه مقالات)، ترجمة دكتر حميدرضا شركاء، دكتر غلامرضا آزاد، و ديگران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگاني، ۱۳۷۸٫
۱۶٫ اقتصادشناسي توسعه‌نيافتگي، ديويد كلمن و فورد نيكسون، ترجمة دكتر غلامرضا آزاد (ارمكي)، مؤسسة انتشاراتي ـ فرهنگي وثقي، ۱۳۷۸٫
۱۷٫ سياست استراتژيك تجاري و اقتصاد بين‌الملل جديد، پُل كروگمن (ويراستار)، ترجمة دكتر غلامرضا آزاد، احمد اخوی، دكتر حميدرضا شركاء، و ديگران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌هاي بازرگاني، ۱۳۷۹٫
۱۸٫ اقتصاد توسعه، گيليس، پركينز، رومر، اسنودگراس، ترجمة دكتر غلامرضا آزاد (ارمكي)، نشر ني، ۱۳۷۹٫
۱۹٫ ساختار و دگرگوني در تاريخ اقتصادي، داگلاس نورث، ترجمة دكتر غلامرضا آزاد (ارمكي)، نشر ني،۱۳۷۹٫
۲۰٫ اقتصاد توسعۀ پايدار، آلن وينترز و يان گلدين، ترجمة دكتر غلامرضا آزاد و دكتر ركن‌الدين افتخاری، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌هاي بازرگاني، ۱۳۷۹٫
۲۱٫ روش شناسي علم اقتصاد.اقتصاددانان چه‌گونه تبيين مي‌كنند؟، مارك بلاگ، ترجمة دكتر غلامرضا آزاد (ارمكي)، نشر ني، ۱۳۸۰٫
۲۲٫ اقتصاد، توسعه. از فقر تا ثروت ملل، يوجيرو هايامي، ترجمة دكتر غلامرضا آزاد (ارمكي)، نشر ني، ۱۳۸۰٫
۲۳٫ پيشگامان اقتصاد توسعه. آينده در چشم‌انداز، جوزف استيگليتز و جرالد ام.مير، ترجمة دكتر غلامرضا آزاد (ارمكي)، نشر ني، ۱۳۸۲٫
۲۴٫ تاريخ انديشه اقتصادي (سخنراني‌هاي LSE)، لايونل رابينز، ترجمة دكتر غلامرضا آزاد (ارمكي)، نشر ني، ۱۳۸۴٫
۲۵٫ علم اقتصاد اتريشي، كرن آی. وان، ترجمة دكتر غلامرضا آزاد (ارمكي) ـ امير آزاد (ارمكي)، نشر ني، ۱۳۸۵٫
۲۶٫ تاريخ مختصر انديشه اقتصادی از آغاز تا پول‌باوري، جاني واگي ـ گروئن وگن، ترجمة دكتر غلامرضا آزاد (ارمكي)، نشر ني، ۱۳۸۶٫
۲۷٫ چالش هايك (زندگي‌نامه فكري اف. ای. هايك)، بروس كالدول، ترجمة دكتر غلامرضا آزاد (ارمكي) ـ امير آزاد (ارمكي)، نشر ني، ۱۳۸۸٫
۲۸٫ محاسبة رضايت (مباني منطقي دموكراسي مبتني بر قانون اساسي)، جيمز ام. بيوكنن و گوردُن تالوك، ترجمة دكتر غلامرضا آزاد (ارمكي) ـ امير آزاد (ارمكي)، نشر ني، ۱۳۹۴٫
۲۹٫ توسعۀ اقتصادی، ای. واين نافزيگر، ترجمة دكتر غلامرضا آزاد (ارمكي)، امير آزاد (ارمكي)، ۲جلد ، نشر ني، ۱۳۹۵٫
درباره ی دکتر غلامرضا آزاد (ارمکی)
دکتر غلامرضا آزاد تحصیلات ابتدائی و متوسطه را در ارمک و کاشان و دورۀ دوم دبیرستان را در تهران گذراند و پس از دریافت لیسانس بیمه در تهران برای ادامۀ تحصیلات عالی به امریکا سفر کرد. اگرچه او از دانشگاه دیترویت موفق به دریافت مدرک مهندسی راه و ساختمان شد، به واقع علاقۀ اصلی او با توجه به زمینۀ تحصیل درایران کماکان رشتۀ اقتصاد بود. برهمین اساس، او تحصیل دراین رشته را ادامه داد. ابتدا دورۀ فوق لیسانس اقتصاد را در دانشگاه امریکنِ واشینگتن (۱۹۷۵-۱۹۷۷) و دورۀ دکترای اقتصاد را در دانشگاه هاوارد ِ واشینگیتن (۱۹۸۰-۱۹۸۶) به اتمام رساند.
با توجه به تحولات اقتصادی جهان پس از پایان جنگ جهانی دوم و اوضاع نا به سامان اقتصادی ِ کشورهای عقب مانده و توسعه نیافتۀ آسیا، افریقا و امریکای لاتین امرمبرم توسعۀ اقتصادی به ویژه در دهۀ ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ به عنوان یکی از موضوعات اساسی ِ علم اقتصاد مطرح شد.امّا به واقع این اندیشه که در مسائل یک قرن پیش ازآن ریشه داشت، به اشکال گوناگون تا به امروز ادامه یافت: بیداری مستعمره های امریکای لاتین و استقلال آن ها یکی پس از دیگری درقرن نوزدهم، گسترش مبارزات استقلال طلبانۀ مردم آسیا و در پی آن افریقا تا یکی دو دهه پیش تداوم یافت تا این که در سال های اخیر مسائل ناشی از تحولات جمهوری های تازه استقلال یافتۀ آسیای مرکزی و اروپای شرقی هم به آن افزوده شد.
بازسازی اقتصادی بخش های وسیعی از اروپا و نیز مناطقی از شرق آسیا ، به ویژه ژاپن، در پی خسارت های سهمگین ناشی از جنگ جهانی دوم ، در دستور کار این کشور ها قرار گرفت. اما دیگر ملل تازه استفلال یافتۀ آسیایی و نیز افریقایی با مشکلات عمده تری رو به رو بودند و آن گام نهادن در راه پرنشیب و فراز رشد و توسعه اقتصادی و دستیابی به الگوهایی متناسب با امکانات و شرایط موجود جامعه شان بود.
دکتر آزاد با توجه به جمیع مسائل یاد شده، ازهمان نخستین سال های تحصیل در امریکا و پیگیری بحث های گسترده درمحافل آکادمیک و نهادهای پژوهشی در پیوند با مسائل اقتصادی جوامع آسیایی و به طبع مسائل توسعۀ اقتصادی ایران که دغدغۀ اصلی او بود، با علاقه مندی مطالعه دراقتصاد توسعه را دنبال کرد و به این رشته گرایش جدّی یافت و به تدریج به مشغلۀ ذهنی و دائمی او تبدیل شد. او طی سالیان با پژوهش پیگیرانه و بررسی همه جانبۀ دیدگاه های پیشگامان و صاحب نظران اقتصاد توسعه دریافت که توسعۀ اقتصادی فرایند اقتصادی پیچیده ای است که عوامل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در آن دخیل اند و با هم ارتباط معناداری دارند.همین امرموجب شد تا دکتر آزاد ازاوایل دهۀ ۱۳۷۰برحسب تنوع دیدگاه ها، عقاید و نظریات در خصوص مسائل توسعه، شمول معنایی و فراگیر آن و نیز شرایط متفاوت اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشورهای گوناگون با گزینش معتبرترین منابع کلاسیک و در عین حال روزآمد ِ علم اقتصاد توسعه، ضمن تدریس، به ترجمه نوشتارهای توسعه و معرفی آن به پژوهشگران اقتصاد و دانشجویان علاقه مند به این رشته بپردازد. حاصل این کوشش تا به امروز ترجمۀ ۲۹ عنوان کتاب پرمحتوای یک جلدی و دو جلدی بوده است. مجموعۀ متون ترجمه شده با توجه به گستردگی موضوع، عقاید بسیاری از نظریه پردازان توسعه از جمله این نام ها را با خود دارند: گونار میردال، جرالد مایر، پل سمیوئلسون، آمارتیا سن، آلبرت هیرشمن، جوزف استیگلیتز، آرتورلوئیس، والتر روستو، رودیگر دورنبوش، هانس سینگر، یوجیرو هایامی، داگلاس نورث، لارنس کلاین، رابرت سالو، هلا ماینت، ایرما آدلمن، پل استریتن، آندره گوندر فرانک، واندانا شیوا، راجانی کانث، مالکوم گیلیس، دوایت پرکینز، مایکل رومر، دانلد اسنودگراس، آرنولد هاربرگر، کائوشیک باسو، واین نافزیگر و جمعی دیگر از پژوهشگران اقتصاد توسعه.
دکتر آزاد طی بیش از دو دهه ترجمۀ متون از صاحب نظران اقتصاد توسعه دریافت که طرح وتدوین مباحث نظری در چارچوب اندیشۀ توسعه درکشورما بدون آگاهی عمیق از تاریخ اندیشۀ اقتصادی و روش شناسی تحقیق میسّر نیست.
بی شک، برای درک گستردۀ مفاهیم اقتصادی و کاربست آن ها و نیز آگاهی از ساختارهای کلان نظام اقتصادی به شناخت سازوکارهای علّی در بارۀ شکل گیری ایده ها، نظریه ها، گزاره ها و الگوهای خاص علم اقتصاد وتکوین آن ها نیازی اساسی است. همین امر او را متقاعد ساخت تا با گزینش دو کتاب عمده با دو رویکرد متفاوت درعرصۀ اندیشۀ اقتصادی به ترجمۀ آن ها اقدام ورزد. اوّلی کتابی است از مجموعه درسگفتارهای اقتصاددان صاحب نام، لایونل رابینز، در مدرسه علوم اقتصادی و اجتماعی لندن که به تحلیل دیدگاه های اقتصادی فیلسوفان یونان باستان تا اقتصاددانان قرن بیستم می پردازد. کتاب دیگر اثر ارزشمندی است که نویسندگان آن سه دهه از تحوّل اندیشۀ اقتصادی ― از قرن هفدهم تا قرن بیستم ― از مرکانتیلیسم تا پول باوری را بررسی می کنند. کتاب دیگر علم اقتصاد اتریشی است که نخستین متن جامع در معرفی اقتصاددانان مکتب اتریشی در ایران است. آخرین کتابی را که باید به این مجموعه از کتاب ها افزود، زندگی نامۀ فکری فریدریش فون هایک با عنوان چالش هایک است که نویسندۀ آن به تفصیل و به طورسیستماتیک جنبه های گوناگون اندیشۀ هایک را بررسی و تحلیل می کند . کتاب مهم دیگر، جدا از مجموعه متون اقتصاد توسعه، محاسبۀ رضایت اثر جیمز بیوکنن و گوردُن تالوگ در بررسی مبانی منطقی دموکراسی مبتنی بر قانون اساسی است. این کتاب گزاره های منطقی اقتصادی رفتار فرد در انتخاب هایی که روزانه با آن رو به روست، یعنی انتخاب های سیاسی را به کار می گیرد.
با توجه به منابع اندکی که در زمینۀ روش شناسی علم اقتصاد درایران به چاپ رسیده است، دکتر آزاد ترجمۀ اثری متفاوت با عنوان روش شناسی علم اقتصاد از مارگ بلاگ مبتنی بر ابطال گرایی کارل پوپر را به پژوهندگان فارسی زبان ارائه کرده است.
چنان که گفته شد، تمامی آثارارائه شده توسط دکتر آزاد درزمینۀ تاریخ اندیشۀ اقتصادی و روش شناسی علم اقتصاد به منظور برداشتن ِ گام هایی مؤثر در تقویت بنیان های نظری و نیز تداوم و گسترش علمی تفکر توسعه در ایران بوده است که امیدواریم این کوشش های ثمربخش همچنان ادامه یابد.
به حق جناب آقای دکتر آزاد با انتشار بهترین کتاب های اقتصاد توسعه سهم مهمی در اشاعه علم اقتصاد توسعه داشته و دارند.امیدوارم تلاش ایشان تداوم یابد