به گزارش کاشان آنلاین، محمدمهدی کلانتری که در نشست “کاشان شناخت، با موضوع چالش‌های حفاظت و توسعه در بافت تاریخی کاشان” سخن می گفت با تاکید بر لزوم وجود دغدغه مردمی درباره حفظ و صیانت از بافت‌های دارای ارزش تاریخی افزود: تنها بین ۲۰ تا ۳۰ درصد از تخریب ها در بافت توسط مردم و مالکان بناها انجام می شود و در مابقی دولت و شهرداری ها به اسم بافت فرسوده و بهانه توسعه شهری پیگیر تخریب هستند.
وی با اشاره به برخی موارد تخریب در بافت تاریخی کاشان توسط نهادهای مسئول یادآور شد: در یک مورد برای آزادسازی مسیرها و دسترسی بهتر به زیارت حبیب بن موسی و مزار شاه عباس، طی سالهای اخیر حدود ۲۰ پلاک و خانه ارزشمند در اطراف این بنای تاریخی و مذهبی تخریب شده است.
دبیر پویش ملی نجات بافت‌های تاریخی ایران با بیان اینکه روند تخریب بافت‌های تاریخی برخی شهرها در دولت‌های ۳ دهه اخیر ادامه داشته گفت: اگر در گذشته مقداری در مورد حفظ و حراست از بافت‌های تاریخی حساسیت وجود داشت، در این دولت اما اعتقاد بر این است که تک‌بناهای ثبتی بمانند و مابقی نقاط و محورهای باارزش تاریخی مانند گذرها و راسته‌ها برای تخریب مشکلی ندارند و بر همین اساس می شود گفت در این دولت، روند تخریب بافت های تاریخی سرعت گرفته است.
کلانتری ادامه داد: نمونه همکاری و علاقه دولت برای حذف محورهای تاریخی به بهانه آزادسازی را امروز در شیراز و اطراف بقعه شاهچراغ می‌بینیم که به بهانه توسعه حرم، مشغول تخریب محورها، بناها و آثار باارزش اطراف آن بقعه هستند.
این کارشناس مرمت و استاد دانشگاه یادآور شد: به تازگی خیری در کاشان اعلام کرده که قصد دارد برای مقبره محتشم صحن و سرای جدید بسازد اما این مقبره درحال حاضر صحن و سرایی دارد ولی چون گویا این صحن و سرا برای ایام عزاداری مناسب نیست به دنبال فضای بیشتری هستند و مسلم است که فضای بیشتر یعنی تخریب گسترده خانه‌های باارزش تاریخی و بناهایی که در اطراف مقبره محتشم قرار دارد.
دبیر پویش ملی نجات بافت‌های تاریخی ایران افزود: متاسفانه برخی مدیران شهری و چهره‌ها هم از این پروژه حمایت کرده‌اند و می‌خواهند برای برگزاری بهتر عزاداری ایام محرم برای همیشه بخشی از بافت تاریخی اطراف مقبره محتشم را تخریب کنند.
کلانتری با ابراز تاسف از دید محدود و ویرانگر برخی مدیران و دستگاهها در مسیر توسعه شهری افزود: متاسفانه چه دیروز و چه امروز در اغلب شهرهای تاریخی ایران، برای توسعه شهری اولین تدبیری که اندیشیده می‌شود، تخریب محورهای تاریخی به بهانه کاهش ترافیک و دسترسی بهتر شهروندان است چنانچه بر اساس اسناد و مدارک و گزارش‌های متعدد از تخریب بافت‌های تاریخی در گوشه‌گوشه ایران، کم‌کم مشخص شده که اپیدمی تخریب بافت‌های تاریخی ایران همه شهرهای کشور را تقریبا در بر گرفته و روزانه شاهد تخریب بناهای با‌ارزشی در گوشه‌گوشه ایران هستیم.
وی با مردود خواندن توجه صرف به بناهای ثبتیِ تاریخی و بی توجهی به محورها و گذرهای تاریخی و با ارزش در محدوده این بناها گفت: اینکه مثلا بازار را چون ثبت ملی است حفظ کنیم و محدوده باارزشِ اطراف آن را که بخشی از هویت بازار است با مجوزهای تجاری و ساخت و ساز و آزادسازی برای کاهش ترافیک تخریب کنیم، مانند این است که بگوییم در بدن انسان فقط اسکلت و نخاع مهم است و رگ و پی و شریان‌ها و روده و کلیه مهم نیست.
دبیر پویش ملی نجات بافت‌های تاریخی ایران ادامه داد: طی چند دهه اخیر در مورد آثار تاریخی کاشان تنها در مورد باغ فین و خانه های عباسیان و عامری و طباطبایی تبلیغات شده حال آنکه وسعت و گستره هویت بافت تاریخی کاشان بیش از این تک بناهاست اما در مسیر توسعۀ کاریکاتوری شهر و فقدان نظارت متاسفانه این بافت روز به روز در حال تخریب و کاهش است.
کلانتری با بیان اینکه میراث فرهنگی در این سال‌ها از همه آثار تاریخی ایران تنها ۳۵ هزار مورد را به ثبت ملی رسانده است که شامل بناهای شاخص و شناخته‌شده در جای‌جای ایران می‌شود تصریح کرد: این در حالی است که همین سازمان اهمیتی برای بناهای کمتر‌شناخته شده قائل نیست و در حال‌حاضر هم وضعیت بگونه‌ای است که شورای ثبت را تقریبا باید منحل‌شده دانست چون جلساتی برای شورای ثبت آثار تاریخی برگزار نمی‌شود و به این ترتیب است که آثار جدیدی به آن ۳۵ هزار اثر ثبت‌شده اضافه نمی‌شود.
وی با اشاره به اینکه برآوردها می‌گوید ما حداقل یک‌میلیون اثر تاریخی ثبت نشدۀ نیازمند رسیدگی داریم افزود: این یک‌میلیون اثر تاریخی ثبت نشده،در پناه تشکیل‌‌نشدن جلسات شورای ثبت بلاصاحب مانده‌اند و ظاهرا به این ترتیب فرصت برای تخریب آنها فراهم است و فکر می‌کنم مقایسه همین اعداد نشان می‌دهد که چرا ما با حجم بالای تخریب آثار تاریخی و بافت‌های تاریخی مواجه هستیم چرا که از یک میلیون اثر تاریخی، میراث فرهنگی تنها محافظ ۳۵ هزار اثر ثبت‌شده است و برای همین فرصت برای تخریب بیش از ۹۰۰ هزار اثر تاریخی فراهم است.
این کارشناس مرمت و استاد دانشگاه ادامه داد: می‌توانم بگوییم که در این سال‌ها ۷۰ درصد حجم بافت‌های تاریخی در ایران تخریب شده است و تنها ۳۰ درصد آن باقی‌مانده و ما باید برای حفاظت از همین ۳۰ درصد در جای‌جای ایران تلاش کنیم.
دبیر پویش ملی نجات بافت‌های تاریخی ایران یادآور شد: در شورای عالی معماری و شهرسازی محدوده تاریخی ۱۶۸ شهر ایرانی مصوب شده است، یعنی می‌دانیم که در این تعداد شهر یک محوطه تاریخی داریم که باید از آن حفاظت صورت بگیرد و گفته می‌شود در این محدوده‌ها که با نقشه دقیق هم ابلاغ شده است، هرگونه توسعه بزرگ‌مقیاس، ایجاد معبر جدید و تعریض معبر ممنوع است.
کلانتری با تاکید بر اینکه طبق قانون بدون اجازه این شورا نباید هیچ‌گونه اتفاقی در این بافت‌ها در مواردی که ذکر شد رخ بدهد گفت: کاشان هم یکی از این شهرهاست که محدوده بافت تاریخی آن مشخص شده است و باید از این قوانین پیروی کند اما متأسفانه در شهر کاشان و توسط مدیران شهری اجرای این مصوبه با چالش‌هایی همراه است و در مسیر آن نامهربانی‌هایی صورت می‌گیرد. برای نمونه در کمیسیون ماده ۵ پروژه‌هایی را در همین محوطه‌های تاریخی مصوب می‌کنند، بدون اینکه مصوبه این کمیسیون را برای شورای عالی ارسال کنند. در واقع بدون اینکه نظر شورای عالی را بخواهند خودشان وارد فاز اجرائی می‌شوند.
در بخش دیگری از این نشست، محمدمهدی نجفی (کارشناس مرمت بناها و بافت‌های تاریخی) نیز با اشاره به سیر ۱۰۰ ساله تخریب محورها و بافت‌های تاریخی ایران گفت: آغاز دگرگونی در کالبد شهرها و توسعه شهری در دوره پهلوی اول سبب شد تا در این برهه اولین تخریب ها در بافت‌های تاریخی ایران آغاز شود.
وی در تشریح آغاز دست اندازی به بافت‌های تاریخی کاشان به بهانه توسعه شهری گفت: تخریب عناصر تاریخی اطراف میدان سنگ در اطراف مسجد عمادی و ایجاد میدان در محور تاریخی دروازه دولت و ایجاد خیابان رضا عباسی بجای کاروانسراهای تاریخی اطراف بازار و طی سالهای بعد قطع شدن بخشی از محور بازار به بهانه ایجاد خیابان باباافضل و سپس ایجاد خیابان‌های درب اصفهان و فاضل نراقی سبب شد تا بخش زیادی از بافت تاریخی کاشان دستخوش نابودی و تخریب شوند.
به گفتۀ نجفی، ایجاد میدان کمال‌الملک در دهه ۳۰ باعث شد تا تمام یک محله قدیمی و کهن به نام کَلِهر نابود شود و ایجاد خیابان فاضل نراقی نیز بخش مهمی از مسجد قدیمی کرسی که قبلا دارای صحن و حیاط بوده را محو کرد.
این کارشناس مرمت بناها و بافت‌های تاریخی در ادامه یادآور شد: از دهه ۲۰ تا دهه ۹۰ شاهد دست اندازی و تخریب بخش زیادی از بافت تاریخی کاشان به بهانه توسعه شهری هستیم به‌نحوی که محلاتی مانند میدان‌امیر و پشت مشهد، میدانگاه آقا، سرپله، درب زنجیر، فیض و قاضی اسدالله، طاهر و منصور، میدان‌کهنه، پنجه شاه، درب باغ و حتی بافت تاریخی و محورهای باارزش فین و راوند نیز از گزند تخریب به بهانۀ توسعه کاریکاتوری در امان نماندند.
