کاشان آنلاین: حوزه باستان شناسی ایران در بُعد آموزش عمومی بسیار عقب افتاده است. در راستای درک بهتر این گزاره باید پرسید سطح دیدگاه و آگاهی عامه‌ی مردم کاشان درباره‌ی محوطه‌ی باستانی سیلک، هشتاد و هشت سال پس از ثبت ملی آن چگونه است؟
سوگمندانه باید گفت در این زمینه تاکنون یک پژوهش اصولی و هدفمند و قابل انتشار مطابق سطح گیرایی عموم جامعه صورت نگرفته است که البته بخشی از آن کوتاهی بر گردن ما باستان شناسان و همکاران‌مان در رشته‌ی انسان‌شناسی فرهنگی است.
تجارب شخصی نگارنده حاکی از آن است که دانش عامه‌ی مردم درباره‌ی این محوطه‌ی شاخص، سطحی و بیشتر نادرست است. اطلاعاتی که آمیخته با داستان‌ها و ابهامات است و این در حالی است که تاکنون در این محوطه کاوش‌های علمی مختلف توسط تنی چند از باستان‌شناسان از جمله گریشمن فرانسوی-کاشف نخستین سیلک- و آقایان ملک شهمیرزادی، فاضلی و جاوری صورت گرفته است اما خروجی این مطالعات علمی به گونه‌ای در دسترس عموم مردم قرار نگرفته که بتوانند به راحتی با آن ارتباط بگیرند و درک کنند. به راستی مشکل کجاست؟
آیا مردم، خود به دنبال کسب اطلاعات از این محوطه و امثال آن که در سراسر ایران فرهنگی وجود دارد هستند؟ آیا این نیاز درون آن‌ها شکل گرفته است؟ آیا مردم از ضرورت حفظ و نگهداری آن آگاه هستند؟ پاسخ به این پرسش‌ها نیاز به بررسی گسترده و عمیق میدانی مردم‌نگارانه و تحلیل داده‌های حاصل از آن دارد که خود مبحث گسترده‌ای است.
به عنوان راه حل می‌توان گفت مردم باید آگاهی خود را از طریق منابع مختلف به‌دست آورند. از جمله این منابع:
۱- رسانه‌های خبری، اعم از روزنامه‌ها، مجلات، برنامه‌های مستند رادیویی و تلویزیونی
۲- فیلم‌های سینمایی و برنامه‌های تفریحی تلویزیونی
۳- جلب مشارکت موزه‌ها
۴- آموزش و پرورش
۵- مدیران ادارات میراث فرهنگی و پایگاه‌های ملی و جهانی و حتی شهرداری
باستان شناسی با داشتن وجوه متعدد و گوناگون علمی – پژوهشی پتانسیل فراوانی برای آموزش عامه‌ی مردم -با استفاده از منابعی که نام بردیم- دارد. آگاهی عامه‌ی مردم درباره محوطه‌های باستانی، علت وجود محوطه‌ها و علت حفاظت و نگهداری از آن‌ها فرصت‌های سودمندی را فراهم می‌کند تا هم سطح دانش عمومی جامعه را در زمینه‌ی باستان‌شناسی و محوطه‌های باستانی بالا ببرد و هم آثار باستانی را از آسیب‌ها و تخریب‌ها محفوظ داشته و برای نسل‌های آینده حفظ کند.
عامه‌ی مردم به ویژه دانش‌آموزان و دانشجویان توانایی آن را دارند که از طریق آگاهی‌بخشی، به افراد مثمرثمرتری در جامعه بدل شوند. بنابراین اگر در طی ده سال آینده نیز مردم ما در همین سطح از آگاهی و دانش نسبت به محوطه باستانی سیلک و محوطه‌های مشابه باشند کوتاهی از خودِ ما باستان‌شناسان و رسانه‌های جمعی است. پس برای رشد جامعه در تلاش باشیم.
*باستان شناسی و طراح و تسهیل‌گر کارگاه‌های باستان‌شناسی برای مردم
